© Webmaster Symfonieorkest de Harmonie, december 2013
Het nieuwe Harmonie-complex 1884-1891.
Na jaren van voorbereiding en plannenmakerij
werd in 1891 het gehele complex ingrijpend gewijzigd. De uit 1856 daterende concertzaal
werd afgebroken. Het uitverkoren ontwerp 'Eccolo' van de architecten Th. G. Schill
en D.H. Haverkamp leverden een grotere concertzaal op en een voorgebouw met monumentale
hoofdingang en voorplein aan de Oude Kijk in 't Jatstraat. Het complex werd in twee
fasen gebouwd. Een bestaand café op de hoek van de Uurwerkersgang en de Oude Kijk
in 't Jatstraat maakte plaats voor de biljartzaal.
en een weelderinge aankleding
en meubilering.
Verder omvatte het ontwerp uitbreiding van de lees- en conversatiezalen aan de tuinzijde,
de bouw van een toneelzaal met
zitplaatsen voor 500 personen op de verdieping hierboven
en de monumentale hoofdingang met zuilen en een tympaan aan het toegangsplein aan
de Oude Kijk in 't Jatstraat, de vervanging van de muziekkiosk in de tuin door een
stenen muziektempel en de verfraaiing van de tuin met bloemperken, gaslampen en straatlantaarns.
In de tweede fase werden de repetielokalen, keukens en dienstvertrekken in de bestaande
oost-westvleugel vernieuwd en kwam de bouw van de grote concertzaal rond de oude
tot stand. De architecten kozen voor een uitbundige bouwstijl die typerend is voor
het 19de eeuwse eclecticisme en vaak werd toegepast bij de bouw van schouwburgen
en theaters: van schilderingen en rijk versierd stucwerk.
Op dinsdag 6 Oktober 1891 werd de nieuwe Concertzaal feestelijk in gebruik genomen
waarbij het orkest van De Harmonie een voor deze gelegenheid speciaal gecomponeerde
nieuwe wals ten gehore bracht. De zaal van circa 40 x 20 meter groot bood plaats
aan 1200 (!) bezoekers.
Verval en sloop
Na een periode van grote bloei in de tweede helft van de 19de eeuw
en het eerste kwart van deze eeuw kwam een periode van verval. Na 1933 werd er vrijwel
geen onderhoud aan de Harmonie gepleegd. Door de grote brand van 1943 waren de toneelzaal
en de aangrenzende bovenzalen verwoest, waardoor grote delen van de eerste verdieping
niet meer gebruikt werden. Boven de balklagen van de eerste verdieping werd een provisorische
dakbedekking aangebracht waardoor het op de begane grond droog bleef, maar waarbij
de bovenbouw inwaterde. Door vorstschade holde de bouwkundige kwaliteit verder achteruit.
In
1963 kocht de Rijksuniversiteit Groningen via de Gemeente het zwaar verwaarloosde
complex van vereniging 'De Harmonie'. Door cultuurpolitiek gemarchandeer moest ondanks
heftige protestacties en tot frustraties van velen de fameuze Concertzaal van de
Harmonie in 1973 het loodje leggen. Vanaf 1973 volgde een omstreden restauratie van
het voorgebouw.
De gegevens voor dit artikel zijn ontleend aan: Auke van der Woud (red.), De innige betrekking tussen stad en hogeschool. Architectuur en stedebouw van de Rijksuniversiteit Groningen, 1950-1984. Groningen, 1984.
Lees ook: J.M. Minderhoud, 'De Harmonie, eens het culturele centrum van Groningen', Profiel |Uitgeverij Bedum, 2007 ISBN 9789052944012